Dünyanın en doğa dostu ülkesi Bhutan hakkında ilginç bilgiler

Dünyanın en doğa dostu ülkesi Bhutan hakkında ilginç bilgiler

Bhutan, dünyanın en büyük karbondioksit üreticileri olan Hindistan ve Çin arasında yer alan doğa dostu küçük bir ülke. Bu küçük ülke dünyada bir ilki gerçekleştirerek geçtiğimiz yıllarda karbon nötr hale gelmeyi başardı. 750.000 kişiden biraz daha fazla nüfusuyla Türkiye’deki birçok büyük ilden daha az insanın yaşadığı Bhutan’ın, dünyanın en yeşil ülkelerinden biri olduğuna inanılıyor. Bugün karbon nötr olan, yani kabaca karbon salınımını kendi yeşil alanlarıyla nötürleyen ülkenin önümüzdeki yıllarda karbon negatif olması yani kirletmemeyi bir adım ileri götürerek “temizleyen” pozisyonuna geçmesi bekleniyor ve hedefleniyor. Birçok insanın daha önce varlığından bile haberdar olmadığı bu ülkenin adını geçtiğimiz günlerde Bhutan başkanının yaptığı TED konuşması sayesinde daha sık duymaya başladık. Bu efsane konuşmayı henüz izlemediyseniz aşağıdaki videodan Türkçe altyazılı olarak izleyebilirsiniz. Videoyu izledikten sonra sizi Bhutan hakkında ilginç bilgiler yazısının devamını okumaya bekliyoruz.

Dünyanın ilk ve tek karbon nötr ülkesi

Bhutan Başbakanı Tshering Tobgay’ın önceden beri belirlediği karbon nötr bir ülke olma hedefinin asıl amacı, Bhutan’ın atmosfere salınan artan karbondioksite katkıda bulunmamasını sağlamak ve bunun mümkün olduğunu tüm dünyaya göstermekti.

Yoğun ağaç dikme çalışmaları ve var olan ormanlık arazilerin korunmasının sağlanmasıyla birlikte ülkenin %72’sini kapsayan orman alanları sayesinde hedefe ulaşmak da mümkün oldu. Bhutan her yıl yaklaşık 1.5 milyon ton karbon üretiyor, ancak muazzam yeşillikler sayesinde 6 milyon tondan fazla karbon emiliyor. Ülkenin anayasasına da ülke topraklarının %60’ının ormanlık alan olmasını zorunlu kılan bir madde bulunuyor.

Bhutan hükümeti ayrıca 2030 yılına kadar sıfır atık bir ülke haline geleceklerini, sera gazı üretimlerini sıfıra indireceklerini ve güneş ve rüzgar enerjisi kullanılabilirliğini artıracaklarını öngörüyor. Peki eğitim ücretsiz olmasına rağmen okuma yazma oranının ve eğitim seviyesinin günümüze kadar oldukça düşük olduğu Bhutan tüm bunları nasıl başardı?

bhutan hakkında ilginç bilgiler

Mutluluk üzerine kurulmuş bir ülke

Bhutan hakkında ilginç bilgiler listesinini ilk sıralarında hükümetin diğer ülkelerin aksine, Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (GSYİH) temelinde hükümet politikaları yapmak yerine kararlarını ülkenin Gayri Safi Milli Mutluluk (GNH) endeksine dayandırması yer alıyor. Bu ülkede insanların mutluluğu her şeyden önemlidir. Bhutan dünyada ilk defa mutluluğu hükümet politikası haline getiren ülke olma özelliğini taşıyor.

Gayri safi milli mutluluk felsefesinin birkaç boyutu vardır: Bu yaklaşım bütünseldir. İnsanların manevi, maddi, fiziksel veya sosyal ihtiyaçları olduğunu kabul eder; dengeli ilerlemeyi vurgular; mutluluğu kolektif bir fenomen olarak görür. Hem mevcut hem de gelecek nesiller için ekolojik olarak sürdürülebilir bir çevreyi; insanlar arasında refahın adil ve makul bir şekilde dağıtılmasını hedefler.

Ancak elbette bu durum genç nüfusun %7’sinin işsiz olduğu ve Bhutan’ın dünyanın en fakir ülkelerinden biri olduğu gerçeğini değiştirmiyor. Aynı zamanda ülke herkes için büyüleyici sayılmaz. Köleliğin ancak 1958 yılında kaldırıldığı Bhutan’da Tibet merkezli çoğunluk Bhutan kültürünü tercih etti ancak azınlık olan Nepal topluluğu ile çatışmalar yaşanmaya başladı. Bu yıllarda on binlerce kişi Nepal’deki mülteci kamplarına kaçtı. Geride kalanlardan bazıları ise hala ayrımcılığa maruz kaldıklarını söylüyorlar. Gerçek durumun ne olduğunu orada yaşamadan bilmemiz imkansız ama her şeyin toz pembe olmayabileceğini hatırlamakta fayda var. Yine de nüfusun çok büyük bir kısmı (hatta neredeyse hepsi) yaşam standartlarından memnun görünüyor.

bhutan hakkında ilginç bilgiler

Bhutan’da kraliyet

Bhutan’da hala kraliyet ailesi var. Görevini 2006 yılında devralan şu anki kral Jigme Khesar Namgyel Wangchuck’ın babası 1998’de mutlak güçlerinden bazılarından vazgeçtiğinde ülkede büyük bir değişim başladı. Şimdi ülkede her şey seçimle yapılıyor. İlk genel seçim 2008’de yapıldı. 2006 yılından bu yana görev yapan kral halk tarafından büyük saygı görüyor.

Bununla birlikte Bhutan, dünyada hiç sömürgeleştirilmemiş birkaç ülkeden yalnızca biridir. Büyük bir sömürgecilik tarihi olan Hindistan ve Çin gibi komşuları göz önüne alındığında böylesine küçük bir ülkenin kendisini koruyabilmiş olması şaşırtıcı bir gerçektir.

Ağaç dikmeyi gerçekten seviyorlar

Sanırım ülkeyle ilgili aksini iddia edemeyeceğimiz en büyük gerçek halkın ağaç dikmeyi seviyor olması. On binlerce insan, kral ve kraliçenin ilk çocuğunun doğumunu 108.000 ağaç fidanı dikerek kutladı. Bhutan’da ağaç dikimi, uzun yaşamın, güzelliğin ve merhametin sembolü olarak değerlendiriliyor. Hatta 2015 yılında, Bhutan’da 100 gönüllü sadece bir saatte yaklaşık 50.000 ağaç dikerek bir Guinness Dünya Rekoru kırdı.

bhutan hakkında ilginç bilgiler

Bhutan’a seyahat etmek

Tüm bunları duyunca içinizde Bhutan’a karşı tarifsiz bir sevgi belirdi ve ilk uçakla Bhutan’a gidip orada yaşayan insanların elini ayağını öpmek, hep birlikte ağaç dikmek istediniz öyle değil mi? Ama sizin için bir iyi bir de kötü haberim var. Bhutan 1974 yılına kadar turistlerin girişine kapalıydı. Ancak bu yasak neyse ki kaldırıldı. Bugün ise, birçok formaliteden sonra bu güzel ülkeyi ziyaret edebilirsiniz.

Ancak bu ziyaretinizi ancak bir turizm şirketi ile gerçekleştirebileceğinizi hemen hatırlatayım. Covid-19 nedeniyle dünya genelindeki ekstrem durumu saymazsak turist yasağı kalkmış olmasına rağmen kral hala birçok değişik yöntemle gelen turist sayısını kısıtlamaya çalışıyor. Ülkeye girebilecek turist sayısı sınırlı ve Güney Asya dışından gelen ziyaretçilerin devlete günlük yaklaşık 250 dolar ödeme yapması gerekiyor. Bu sayede hem turizm kısıtlanarak ülkenin el değmemiş yapısı korunuyor hem de turizm güzel bir gelir kaynağına dönüşmüş oluyor. Zaten her önüne gelen bu ülkeye seyahat edebilseydi bu kadar temiz kalması da beklenemezdi öyle değil mi? Ben Kral arkadaşa hak veriyorum.

Bhutan’daki enteresan yasaklar

Bhutan hakkında ilginç bilgiler arasında değerlendirebileceğimiz bir diğer şey de bu gizemli ülkedeki enteresan yasaklar. Bazı yasaklar ülkenin karbon nötr olmasına yardımcı olurken bazılarının mantığını anlamak epey zor. Ama yine de bu yasakları koyduklarına göre bir bildikleri vardır herhalde. Ülkede bunca yasak bulunmasına rağmen Bhutan’da yaşayan insanların neden bu kadar mutlu oldukları da ayrı bir soru. Belki bu mutluluğun az sonra okuyacağınız yasaklarla bir ilgisi vardır, kim bilir?

1. İnternet ve televizyon yasağı

1999 yılına kadar kullanımı yasak olan televizyon 1999 yılında Kral Jigme Singye Wangchuck’ın “bu icadın kötü yanları olduğu gibi iyi yanları da olabileceğini” düşünmesi üzerine serbest bırakıldı. İnternet ise 2001 yılından sonra kullanılmaya başlandı. Bunun sonucu olarak Bhutan, dünyada televizyon ve internet kullanmaya başlayan son ülke oldu. Günümüzde şehirlerde internet kafeler, kareoke barlar, herkesin elinde akıllı telefonlar gibi son derece teknolojik şeyler görmek mümkün.

2. Mutluluk işini bir adım öteye taşımak

Bhutan’da insanların mutluluğunun diğer birçok şeyden daha önemli olduğunu söylemiştim. Peki ben bunu söylediğimde ülkede mutluluk bakanlığı kurulmuş olabileceğini düşünmüş müydünüz? Bu kavram ilk defa 1970’li yıllarda kral tarafından dile getirilmiş ve 2008 yılında Milli Mutluluk komitesi kurulmuş. Bu sayede finansal ve manevi değerler arasındaki denge kurularak yaşam kalitesinin artırılması hedeflenmiş. Hatta 2011 yılında Birleşmiş Milletler Genel Kurulu’nda ulusları Bhutan örneğini takip etmeye, mutluluğu ve refahı ölçmeye ve mutluluğu temel bir insan hedefi olarak adlandırmaya çağıran karar da kabul edilmiş.

3. Sokaklarda evsiz insan yok

Bhutan’da, sokakta yaşayan kimse yok. Yine ülkenin refah hedefleri doğrultusunda Bhutan’da bir kişi bir şekilde sokağa düşmesi halinde kraldan yaşamak için bir ev ve ekip biçebileceği bir toprak parçası talep edebiliyor.

bhutan hakkında ilginç bilgiler

4. Sağlık sektörünün özelleşmesi yasak

Bhutan’da sağlık, hükümetin kalkınma ve modernleşme planında en yüksek önceliklerinden biri. Bhutan hükümeti, toplam devlet harcamalarının % 7,4–11,4’ünü sağlık sektöründe yapıyor. Bununla birlikte sağlık hizmetlerinin özelleştirilmesi yasak. Her Bhutan vatandaşının ücretsiz tıbbi bakım alma hakkı bulunuyor. Temel ilaç ve aşıların kesintisiz tedarikini sağlamak için 1998 yılında bir sağlık güven fonu da kurulmuş.

Bhutan aynı zamanda Güneydoğu Asya Bölgesi’nde, Dünya Sağlık Örgütü’nün ülke çapında düşük kaynak ortamlarında temel sağlık hizmetleri için temel bulaşıcı olmayan hastalık müdahaleleri paketini uygulayan ilk ülke olma özelliğini taşıyor.

Bhutan’da temel sağlık hizmetleri ücretsiz olmasına ve sağlık alanında çok fazla yatırım yapılmasına rağmen, ülke ciddi doktor sıkıntısı var. 2007’de doktor yoğunluğu 50.000 kişi başına bir doktordu. Buna karşılık, TÜİK’in 2018 verilerine göre, Türkiye’de 2017 yılı verilerine göre 50.000 kişi başına 94 doktor düşüyor.

bhutan hakkında ilginç bilgiler

5. Plastik poşet kullanmak yasak

Dünyada son yıllarda bir trend haline gelen plastik poşetlerin yasak olması elbette ilginç değil. Asıl ilginç olan bunların ülkede 1999 yılından beri yasak olması. Evet doğru duydunuz. Bhutan 1999 yılından beri plastik kullanımını sınırlıyor!

6. Sigara yasağı

Bhutan 2010 yılında dünyada tütün satışını ve üretimini tamamen yasaklayan tek ülke oldu. Doğal olarak, halka açık yerlerde sigara içmek de yasaklandı. Turistler ülkeye gelirken 200 sigara getirebiliyor, ancak bunları kafalarına göre her yerde içemiyorlar.

bhutan hakkında ilginç bilgiler

7. Zorlayıcı turizm

Ülkede turizm bakımından uygulanan birçok katı kural ekonomik kaygılar nedeniyle esnetilmiş olsa da Bhutan’a seyahat etmek hala oldukça zahmetli. Öncelikle Bhutan’a seyahat etmek isteyen tüm turistler (Hint, Bangladeşli ve Maldivlere pasaport sahipleri hariç) vize almak zorunda ve seyahatlerini ancak devlet tarafından lisans verilmiş bir tur şirketi aracılığıyla gerçekleştirebiliyorlar.

Bhutan Turizm Konseyi’nin “Yüksek Değerli, Düşük Etkili” turizm politikasına göre, turistler ülkede kalmak için günlük minimum 250 dolar ödeme yapmak zorundalar. Ve turistlerin kalacakları gün başına yapacağı ödemelerin tamamı peşin olarak vize alma aşamasında ödenmek zorunda.

8. Tırmanış yasağı

Bhutan hakkında ilginç bilgiler arasında belki de en ilginç olanlardan biri de ülkedeki tırmanış yasağıdır. Bhutan, coğrafi konumu itibariyle 20 yüksek himalaya dağından 18’ine ev sahipliği yapıyor. Ancak ilginç olan, dünyanın tırmanılmamış en yüksek dağlarına da ev sahipliği yapıyor olmasıdır. Zirveler kutsal sayıldığı için 20 yıldan fazla zamandır bu zirvelere tırmanmak yasak. Sadece 6.000 metreye kadar yürüyüş yapılabilir.

Bu sayede Bhutan’ın en yüksek dağı ve dünyanın en yüksek 40. dağı olan Gangkhar Puensum bugüne kadar el değmemiş güzelliğini ve doğallığını koruyor.

bhutan hakkında ilginç bilgiler

9. Kimyasal ticareti yasak

Bhutan’da herhangi bir kimyasal ürünü ithal etmek veya kullanmak yasalara aykırı. Kullanılan her şey ülke içinde tamamen doğal olarak yetiştiriliyor.

10. Pilotlar için kısıtlama

Bu yasak bizi pek ilgilendirmese de ilginç bir bilgi olarak hafızaya atmakta fayda var. Bhutan’daki tek uluslararası havaalanı olan Paro havaalanı, Himalaya dağları nedeniyle dünyanın en tehlikeli havaalanları listesinde yer alıyor. Bu nedenle sadece belli sayıda eğitimli pilot bu havaalanına iniş ve kalkış yapmaya yetkili.

11. Ülkede hayvan kesimi yasak

Bhutan halkının çoğunluğunu Budistler oluşturuyor ve hem halk hem de hükümet barışı destekliyor. Halkın bir kısmının yeme alışkanlıkları eti içerse de, ülkede hayvan kesimi yapılmıyor. Çünkü hükümet hayvanların tüketim için öldürülmesine izin vermiyor. Ülkede yeme amaçlı bulunan et ise Hindistan’dan karayoluyla ithal ediliyor.


Bhutan belki de yaşadığımız iklim krizi için aktif olarak harekete geçen ve göstermelik önlemleri bir adım ileri taşıyarak gerçekten bir şeyler yapmak için çabalayan tek ülke. Eğer başkanın yazının ilk başında paylaştığım konuşmasını izlediyseniz orada da bu hedeflerinin Birleşmiş Milletler toplantılarında dikkate alınmadığından bahsettiğini görebilirsiniz. Gerçekten dünyanın geri kalanının “Elden bir şey gelmez, bu düzen böyle, değişmez.” diyerek görmezden geldiği bir konuda yaptıklarının kıymeti büyük.

Dünyada anayasasında doğayı korumak için maddeler ekleyen ilk ve tek ülke olma özelliğini taşıyan Bhutan’ın yaptığı olumlu hamleler sayesinde ekonomisi de hızlı bir şekilde yükseliyor. İleride ne olur bilinmez ama iklim krizinin yarattığı olumsuz etkileri tersine çevirmek için elini taşın altına koyan bu ülkenin tüm dünyaya vereceği bir ders olduğu da su götürmez bir gerçek. Siz Bhutan hakkında ne düşünüyorsunuz? Ya da Bhutan hakkında ilginç bilgiler yazısını okuduktan sonra bu güzel ülke hakkında düşünceleriniz değişti mi? Okuduklarınız kafanızda nasıl bir ülkeyi canlandırdı merak ediyorum. Yorumlarınızı yazmayı unutmayın. Başka yazılarda görüşmek üzere!

Tüm paylaşımlardan anında haberdar olmak için aşağıdaki görsele tıklayarak instagram hesabımı takip etmeyi unutmayın!

İlgini Çekebilir

Yorum Bırak

E-posta adresiniz kimseyle paylaşılmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlidir.

Yeni Yazılar