Nihan Kaya – Erteleme Nedenleri ve Çözümleri Kitap İncelemesi
Erteleme, hayatımda hep var olan ama bir türlü tam olarak yüzleşemediğim bir konu oldu. Kimi zaman tatlı bir “şimdi değil, birazdan” bahanesiyle kendini gösterdi, kimi zaman ise içimi kemiren ağır bir yüke dönüştü. Nihan Kaya’nın kitaplarını ve kitaplarının etrafında dolaştığı konuları okumayı zaten seviyorum. Erteleme kitabını elime aldığımda da, büyük bir heyecanla okumaya başladım. Erteleme kitap konusu nedir, size de biraz bundan bahsetmek istiyorum.
Erteleme Kitap Konusu: Sadece Tembellik Değil
Kitap, ertelemenin yalnızca “tembellik” olmadığını çok net ortaya koyan bir çalışma olmuş öncelikle. Kaya, bu davranışın arkasındaki psikolojik dinamikleri, bilinçaltı süreçleri ve öğrenilmiş davranış kalıplarını adım adım açıklıyor. Çocuklukta aldığımız eleştiriler, mükemmeliyetçilik baskısı, kaygı, hatta bazen başarısız olma korkusu… Hepsi ertelemenin besleyicisi olabiliyor.
Nihan Kaya’nın dilinin kitaplarındaki başarısında belirleyici bir faktör olduğunu düşünüyorum. Çünkü akademik bilgileri akademik bir dille değil, arkadaşıyla kahve içerken dertleşiyormuş gibi aktarma konusunda oldukça başarılı. Bu kitapta da onu göreceksiniz.
En çok aklımda kalan nokta ise, ertelemenin aslında “kendi tarafımızı tutamamak” anlamına geldiği. Kendimize destek olmak yerine, içimizdeki eleştirmen sesi büyütüyoruz. Bu, bana Epiktetos’un “Başkalarının seni küçümsemesi değil, senin kendini küçümsemen felakettir.” sözünü hatırlattı. Size de tanıdık geliyor mu? Barış Özcan’ın bu videosunda da çok tanıdık şeyler göreceğinize eminim.
Kendi Erteleme Döngüm
Kitabı okurken kendi erteleme döngüm gözümün önünden geçti sık sık. Kitapta anlatılanlar erteleme konusunda farkındalık kazanmamı sağladı ve ardından bu konuya eğilip bazı şeyleri çözmek için harekete geçtim. Yani sihirli bir değnek gibi dokunmaktan çok, beni farkında olmadan ertelediğim şeyler konusunda uyandırdı.
Kitabı okumamın üzerinden neredeyse bir yıl geçtiğinde bir gün hayal ettiğim bir şeyle ilgili ne kadar hızlı harekete geçebildiğimi fark edip şaşırdım. Daha önce de hayallerim için harekete geçebiliyordum ama süreç hep aynıydı: Beynindeki olumsuz düşünceleri dinle, vazgeç, ama yapmak da iste, birilerine anlat, azıcık motive ol, “neyse bir deneyeyim” de, ufaktan başla, zor geldi bırak, “of bununla kim uğraşacak” diye homurdan, sonra yine dene, en sonunda ortaya bir şey çıksın ama bunca zahmete değip değmeyeceğini sorgula… Her defasında bu döngüyü yaşamak çok yorucuydu. Bu yüzden süreklilik, sözlüğümde pek yeri olmayan bir kavramdı. Şimdi ise bu sürekliliği yavaş da olsa hayatıma kattığımı görmek bana büyük bir huzur veriyor.
William James’in dediği gibi, “Eyleme geçmek zihinsel yükü hafifletir.” Ben de fark ettim ki çoğu zaman başlamadan önce kafamda işi o kadar büyütüyorum ki gözümde dev bir duvara dönüşüyor. Oysa modern psikologların önerdiği 5 Dakika Kuralı burada çok işe yarıyor: Bir şey yapmayı düşünüyorsan, beş dakika içinde onunla ilgili bir aksiyon al. Bir yere not etmek olabilir, o konuda ufak bir adım atmak olabilir. Ne olursa olsun ama beş dakika içinde bir şey yap. Çünkü Seneca’nın da dediği gibi “Daha sonra başlayacağım diyen, hiçbir zaman başlamaz.”
Ertelemenin Bedensel Etkileri
Erteleme, sadece zihinsel bir mesele değil. Bazı doktorlar, sürekli yapılacaklar listesiyle yaşamanın vücudu sanki acil durumdaymış gibi tetikte tuttuğunu söylüyor. Bu da uzun vadede bedensel stres yaratabiliyor. Yani erteleme, sadece zaman yönetimi değil, aynı zamanda bir sağlık meselesi.
Erteleme Kitap Özeti: Farkındalık ve Çözüm
Kitap iki ana bölümden oluşuyor:
- Ertelemenin Psikolojisi: Nörobilim ve psikoloji ışığında, ertelemenin nedenlerini ve beynin bu süreçte nasıl çalıştığını anlatıyor.
- Çözümler ve Pratik Öneriler: Hedef belirleme, zaman yönetimi teknikleri, küçük adımların gücü ve kendine şefkat gösterme üzerine öneriler sunuyor.
Kitaptan Hayatıma Geçirdiğim Üç Şey
- Küçük Hedeflerle Başlamak: Büyük projeleri parçalara ayırmak, gözümde büyümelerini engelliyor.
- Kendime Şefkat Göstermek: “Yine erteledin” demek yerine, “Şimdi başlamak için doğru zamanı bulmuşsun” demek.
Erteleme kitap konusu açısından bakarsak, bu kitap hem nedenleri anlamamızı sağlıyor hem de çözüm yolları sunuyor. Erteleme kitap özeti olarak ise şunu söyleyebilirim: Ertelemeyi tamamen ortadan kaldırmayı değil, onunla daha sağlıklı bir ilişki kurmayı öğretiyor.
Benim için bu kitap, “Bir gün yaparım” dediğim şeyleri “Bugün başlıyorum” noktasına taşımamda hatırlatıcı bir rehber oldu. Hâlâ erteliyor muyum? Evet, bazen. Ama artık nedenini biliyorum ve elimde bunu aşacak araçlar var.
