Kamp yaparken en büyük öneme sahip başlıca ekipmanlardan biri de uyku tulumudur. Tıpkı çadır seçerken dikkat edilmesi gerektiği gibi uyku tulumu seçerken de özenli davranılması gerekir. Hatta öyle ki istediğiniz kadar iyi bir çadırınız olsun uyku tulumunuz yanlış seçilmişse kamp deneyiminiz ızdıraba dönüşebilir. Doğru uyku tulumu seçimi yapılmazsa gece soğuktan titreyerek uyanmanız hatta sıcaktan hiç uyuyamamanız kuvvetle muhtemel. Uyku tulumu seçmek özellikle bu alana yeni ilgi duymaya başlamış olanlar için oldukça zor bir iş. Basit bir arama yaptığınızda bile karşınıza birbirinden farklı özellikte, farklı markalara ait yüzlerce uyku tulumu seçeceği çıkıyor. O yüzden bu yazıda uyku tulumu seçimi yaparken dikkat edilmesi gerekenler nelerdir onlara değiniyorum.
Uyku Tulumu Seçimi Yaparken Dikkat Edilecekler
Tüm diğer ekipmanlarınızda olduğu gibi alacağınız uyku tulumu en başta yapmayı düşündüğünüz konaklama türüne uygun olmalı. Uyku tulumunu kullanacağınız mevsim, bölge, tulumun vücut tipinize uygunluğu, kalitesi, ağırlığı, hacmi ve fiyatı önemli olan başlıca şeylerden.
Uyku Tulumu Türleri
Farklı şekillerde, farklı aktiviteler için üretilmiş uyku tulumu çeşitleri bulmak mümkündür. Kampçılık söz konusu olduğunda en sık karşılaştığımız uyku tulumu tipleri mumya tip ve dikdörtgen tip veya zarf tipi uyku tulumlarıdır. Özellikle mumya tipi uyku tulumlar aşağıya doğru daralan şekillerinin ısıyı muhafaza etmeyi kolaylaştırması nedeniyle soğuk havalarda tercih edilirken diğer tip uyku tulumları konforun ön planda olduğu, hareket etmenin daha kolay olduğu sıcak havalarda kullanılmaya uygun ürünlerdir.
Uyku Tulumu Fermuarları
Uyku tulumlarında birkaç tip fermuar görebilirsiniz. Çoğu uyku tulumunda boyun kısmından başlayarak tulumun alt kısmına kadar inen boydan boya fermuarlar kullanılmaktadır. Bazı uyku tulumlarında ise bundan daha kısa olan ve yarım fermuar olarak nitelendirebileceğimiz fermuarlar bulunur. Bazı uyku tulumlarının tek tarafında fermuar varken bazılarında bir tarafta boydan boya fermuar diğer tarafta yarım fermuar olabilir. Tabii fermuarın fazlalığı az da olsa ısı yalıtımının azalması anlamına da gelecektir. Yine de hangi fermuar tipini seçeceğiniz sizin tercihinize ve konaklama türünüzün koşullarına kalmıştır.
Uyku tulumlarının üzerlerinde R ve L ifadelerinin olduğunu görebilirsiniz. R Right yani sağ; L Left yani sol anlamına gelmektedir. Bu tanımlar uyku tulumunun fermuar yönünü belirtmek için kullanılır. Fermuar yönü kullanımınız için pratiklik adına önemli olduğu gibi tulumunuzu bir diğer tulumla birleştirmek istemeniz durumunda da önemlidir. Biri R diğeri L olan iki uyku tulumunun fermuarlarını birleştirerek çift kişilik bir uyku tulumu olarak kullanabilirsiniz.
Uyku Tulumunun Çalışma Prensibi
Uyku tulumu çok basit bir mantıkla çalışır. İçeride vücudunuzun ürettiği ısının dışarıdaki hava ile temasını en aza indirerek sıcaklığın korunmasını sağlar. Yani uyku tulumunda iki şey önemlidir. İçerideki havanın dışarıya temasının en aza indirilmiş olması ve uyku tulumunun içinde çok fazla hava boşluğunun olmaması. O yüzden hem ısının içeride kalmasını sağlayacak doğru dolgu maddesinden yapılmış bir uyku tulumu seçilmeli hem de bu uyku tulumu vücut tipinize uygun olmalı. Uyku tulumunun çalışmasının yanında uyku tulumunu doğru kullanıyor olmak da son derece önemlidir. Uyku tulumunuzu doğru kullanıp kullanmadığınızdan emin değilseniz buraya tıklayarak öğrenebilirsiniz.
Vücut Tipine Göre Uyku Tulumu Seçimi
Uyku tulumunun en iyi ısı yalıtımı sağlaması için mevcut ısının içeride korunması gerektiğini söyledik. Bunun sağlanması için de uyku tulumu içindeki hava boşluğunun en aza indirilmiş olması gerekmektedir. Bu da vücut fiğinize en uygun olan uyku tulumunu almanız gerektiğini gösterir. Bazı markaların kadınlar için ürettikleri diğerlerine nazaran daha kısa ve daha dar olan uyku tulumları mevcuttur.
Uyku Tulumu Isı Dereceleri
Uyku tulumlarının bu derecelendirme sistemine sahip olması doğru ve konforlu bir kullanım sağlamaları açısından son derece önemlidir. Tulumlar için belirlenen Avrupa Standartlara göre bir derecelendirme sistemi mevcuttur. Birçok internet sitesinde uyku tulumları ile ilgili yazılarda göreceğiniz bu standart EN 13737 numaralı standarttı. Ancak bu standart iptal edildi ve yerine 2 farklı standart getirildi. Bunlardan ilki tulumların ısı yalıtımlarını ve boyut ölçülerini düzenleyen ISO 23537-1 standardı ve diğeri de uyku tulumunun kumaş ve malzemelerini düzenleyen ISO 23537-2 standardı.
Avrupa standartlarına göre dört farklı sıcaklık derecesi vardır. Bu dereceler üst limit (upper limit), konfor (comfort), alt limit (low limit), ve ekstrem değer (extreme) şeklinde ifade edilir. Bazı uyku tulumlarında bu değerler t comfort, t lower limit ve t extreme olarak da karşınıza çıkabilir. Derecelerin rakamsal değeri kadın- erkek olarak da cinsiyete göre değişkenlik gösterebilir.
Uyku Tulumlarının Isı Dereceleri Neyi İfade Eder?
Uyku tulumu satışı yapılırken en yanlış ifadelere yer verilen ekipmanlardan biri. Örneğin bir uyku tulumunun extreme limitinin -15 derece olması her türlü zorlu hava koşulunda rahatlıkla kullanılabileceği yanılgısına sebep oluyor. Halbuki uyku tulumu derecelendirmelerinin anlamları oldukça farklı. Uyku tulumları derecelendirilirken standart bir kadın ve erkek birey ele alınır. Bu derecelendirmedeki standart erkek olarak ele alınan erkek 25 yaşında, 1,73 boyunda ve 73 kg ağırlığında; standart kadın ise 25 yaşında, 1,60 boyunda ve 60 kg ağırlığındadır.
Üst limit standart bir erkeğin terlemeden uyuyabileceği maksimum ısı değerini belirtir. Konfor sıcaklığı standart bir kadının rahatça uyuyabileceği ısı değeridir. Alt limit, standart bir erkeğin 8 saat boyunca rahatça uyuyabileceği ısı değerini ifade eder. Ekstrem sıcaklık ise standart bir kadının hipotermi riski olan bir sıcaklık derecesinde uyku tulunun içinde belli bir müddet hayatta kalabileceği ısı değeridir. Yani bir tulumun ekstrem derecesinin -15 olması, hava sıcaklığı -15 dereceyken rahatlıkla içinde uyuyabileceğiniz anlamına gelmez. Uyku tulumu alırken rahatlıkla içinde uyuyabileceğiniz değer olarak konfor sıcaklığını ele almanız gerekir.
T Comfort (konfor) derecesi standart bir kadının rahatça uyuyabileceği sıcaklığı, T Lower limit (alt limit) standart bir erkeğin gece boyunca uyanmadan uyuyabileceği sıcaklığı, T Extreme (ekstrem) limit ise standart bir kadının hipotermi riski olmadan hayatta kalabileceği sıcaklığı ifade eder.
Bu derecelendirme sistemine sahip uyku tulumlarının dayanıklılık dereceleri genelde alt limit, konfor sıcaklığı ve ekstrem sıcaklık olarak tulumun özellikleri kısmında yer alır. (Üst limit yani upper limit derecesi genelde yazılmıyor.)
Ya derece yoksa?
Bazı uyku tulumlarının üzerinde bu dereceler yer almaz. Basitçe yazlık veya kışlık olarak ifade edilirler ya da kullanımları için tek bir sıcaklık değeri verilir. Bu gibi uyku tulumlarının sıcaklık derecelerinin güvenirliği yok denecek kadar azdır. O nedenle böyle bir uyku tulumu almayı düşünüyorsanız uyku tulumunun kalitesini daha önce aynı tulumu kullanmış olanlara danışarak mutlaka sorgulayın.
Marmot gibi bazı profesyonel markaların tüm tulumları Avrupa Standartları testlerine tabi tutulurken bazı tulumlarında da tek bir derece yer alabilir. Bunun sebebi uyku tulumunun yalıtımının söz konusu testlerin üst limitinin üzerinde olmasıdır. Örneğin bu uyku tulumu -40 derece, yüksek performanslı bir tulumdur.
Uyku Tulumu Sıcaklık Derecesine Göre Nasıl Seçilir?
Uyku tulumu seçimi yaparken yaz için uygun ve kış için uygun sıcaklıkta uyku tulumları tercih edilmelidir. Ne yazık ki tek bir uyku tulumunu hem yazın sıcağında hem de kışın soğuğunda kullanmak mümkün olmayacaktır.
Uyku tulumunuzu gideceğiniz yerin en düşük sıcaklık ortalamasına göre seçmeniz gerekir. Kamp yapacağınız mevsim, hava sıcaklığı, kamp yerinin yüksekliği seçeceğiniz uyku tulumu üzerinde doğrudan etkilidir.
Uyku tulumlarını sıcaklık derecelerine göre basitçe yazlık, kışlık ve 3 mevsimlik olmak üzere üç kategoride değerlendirebiliriz.
Kategori | Derece |
---|---|
Yaz | 0°C – 15°C |
3 Mevsimlik | -2°C -15°C |
Kış | -15°C – -40°C |
Bu ayrımı 1 mevsimlik, 2 mevsimlik, 3 mevsimlik ve 4 mevsimlik olarak bulmanız da mümkündür. Bu ayrıma göre 1 mevsimlik uyku tulumları yazın 10 derece ve üstü; 2 mevsimlik uyku tulumları yaz ve ilkbaharda 0 derece ve üstü kullanım için uygundur. 3 mevsimlik uyku tulumları ilkbaharın sonu, sonbahar ve kış başlangıcında 0 -5 derece arasında kullanıma uygundur. 4 mevsim uyku tulumları ise -5 ve altı derecelerde kullanılır.
Kısaca, uyku tulumlarının mevsimsel ve derecesel dağılımlarının yapıldığı birden fazla tablo görebilirsiniz. Bu tablolar arasında ortalama bir değer çıkararak yapacağınız aktivite için en uygun olan uyku tulumunu seçebilirsiniz.
Uyku Tulumunun Dolgu Maddesinin Önemi
Uyku tulumlarında en sık kullanılan dolgu maddeleri sentetik dolgular ve kaz tüyüdür. Bu dolgu türlerinin birbirlerine oranla avantajlı ve dezavantajlı olduğu durumlar mevcuttur.
Uyku Tulumlarında Kaz Tüyü ve Sentetik Dolgu Karşılaştırması
- Kaz tüyü ıslandığı taktirde yalıtım özelliğini kaybeder. Ancak sentetik dolgular kaz tüyünün aksine yalıtım özelliklerini korurlar.
- Kaz tüyü uyku tulumları benzer özelliklerdeki sentetik uyku tulumlarına nazaran daha hafif ve hacmen daha küçüktür.
- Kaz tüyü uyku tulumlarının bakımları sentetik dolgululara göre daha zordur. Sentetik dolgulu uyku tulumlarını yıkama talimatlarına uyarak çamaşır makinesinde kolaylıkla yıkayabilirsiniz. Diğerini yıkamak ise daha zahmetlidir.
- Kaz tüyü uyku tulumlarının kuruması sentetik dolgulu uyku tulumlarına nazaran daha uzun zaman alır.
- Kaz tüyü uyku tulumları sentetik dolgulu uyku tulumlarından daha sıcak tutarlar. Ancak gelişen teknoloji sayesinde kaz tüyü sıcaklığına yakın sıcaklık sağlayan sentetik dolgulu uyku tulumları geliştirilmektedir.
- Kaz tüyü uyku tulumlarının fiyatları sentetik dolgulu uyku tulumlarına göre daha fazladır.
- Kaz tüyü alerjisi olanlar için mantıklı bir seçim olmayabilir.
Uyku Tulumunun Dış Yüzeyinin Önemi
Uyku tulumlarının dış kumaşı da seçim yaparken dikkate alınması gereken ancak en az dikkat edilen şeylerden biridir. Dış kumaş seçimi yapılırken suya dayanıklılık, nefes alabilirlik, hafiflik ve yırtılmazlık açısından değerlendirme yapmak gerekir.
Uyku Tulumu Su Geçirir Mi?
Uyku tulumu kullanım şekli nedeniyle dışarıdan %100 su geçirmezlik iddiası olan bir ürün değildir. Yine de nem dolayısıyla gerçekleşen ıslanmaya karşı su geçirmezliği sağlamak için bazı teknolojiler kullanılmaktadır. Bunlardan en yaygın olanları polyester mikrofiber, perteks naylon kumaşlardır. Bu malzemeler hafif, kullanışlı ve dayanıklı malzemelerdir. Ve diğer malzemelere göre daha fazla nefes alırlar. Bundan daha etkili olarak endurance, dryloft, down defender teknolojileri de bulunmaktadır. Dryloft, Goretex’ten daha ince yapıdadır ve daha fazla nefes alabilir. Bunlar dışında PTFE yani basitçe teflon yüzeye sahip uyku tulumları da bulunmaktadır. Ancak bunlar çadır konaklamalarında kullanmaya çok da gerek olmayan malzemelerdir. Yine de su geçirmez bir uyku tulumu almak istiyorsanız kumaşın nefes alıp almadığına dikkat etmeniz gerekir. Kumaşı nefes almaması halinde yağmurdan korunurken bir noktada terden ıslanmanız olasıdır.
Sıcaklığı Etkileyebilecek Diğer Etkenler
Tulumda verilen sıcaklık değerleri herkes ve her koşul için kesin kabul edilebilir değerler değildir. Uyku tulumu içinde sıcak kalmanızı etkileyen diğer dış faktörler de bulunmaktadır. Bu etkenlerden bazılarını şu şekilde sıralayabiliriz:
- Tecrübe
- Vücut kondisyonu
- Cinsiyet ve yaş
- Uyuma alışkanlıkları
- Açlık durumu
- Yorgunluk
- Çevre
Uyku Tulumu Baş Kısmı
Baş ve boyun bölgesi vücut ısınızı sabit tutmak için en önemli bölgelerden ikisidir. Bu nedenle uyku tulumunuzun baş kısmınızı iyice sarması vücut ısınızı sabit tutmanız için oldukça önemlidir. Tulumların baş kısımları genelde büzülebilir şekilde dizayn edilmektedir. Sıktığınızda yalnızca yüzünüzü dışarıda bırakacak şekilde tasarlanmış uyku tulumları özellikle soğuk havalarda yaptığınız kamplar için son derece uygundur.
Uyku Tulumu Ağırlığı ve Hacmi
Özellikle bisikletle, motorsikletle veya sırt çantasıyla yapılan seyahatlerde taşınan ağırlık son derece önemli olduğundan az yer kaplayan ve hafif olan uyku tulumları tercih edilmelidir. Uyku tulumlarının malzemeleri ağırlıklarını ve hacimlerini etkilemektedir. Kaz tüyü uyku tulumları sentetik dolgulu uyku tulumlarından daha hafiftirler ve daha az yer kaplarlar. Bununla birlikte yazlık uyku tulumları da çoğunlukla kışlık uyku tulumlarından daha küçük ebatlardadır. Özellikle sırt çantalı, bisikletli, motosikletli seyahatlerde uyku tulumu seçerken bu gibi ekenlere dikkat etmek gerekir.
Uyku Tulumu Fiyatları
Piyasada kullanacağınız mevsim koşullarına ve tercihlerinize göre çok sayıda ve seçenekte uyku tulumu bulabilirsiniz. Her zaman, her ekipman için söylediğim şeyi burada da söylüyorum ‘Aman ucuz bir şey alayım neticede o da uyku tulumu’ düşüncesi ne kadar yanlışsa ‘almışken en iyisini alayım’ mantığı da bir o kadar yanlıştır. Uyku tulumu en başta ihtiyaçlarınızı karşılayabilecek konforu ve kaliteyi sağlamalıdır. Minimum gereklilikleri karşılayan bir uyku tulumu bulduktan sonra muadilleriyle arasında fiyat performans değerlendirmesi yapmalısınız.
Uyku Tulumu Bakımı Nasıl Yapılmalı?
Uyku tulumunun kullanımı önemli olduğu kadar bakımının da doğru şekilde yapılması oldukça önemlidir. Aksi halde uyku tulumunuz zarar görebilir.
Uyku tulumlarının sıkıştırma çantalarından çıkarılıp asarak muhafaza edilmesi gerekir. Bu sayede tulum içindeki dolgu maddesinin kırılması engellenmiş olur. Uzun süre sıkıştırma çantasının içinde kalmak uyku tulumunun yalıtım özelliğini yitirmesine sebep olacaktır.
Uyku tulumu bakımı ve uyku tulumunun yıkanması hakkında ayrıntılı bilgiye ulaşmak için “Uyku tulumu kullanımı ve bakımı“ yazısına göz atabilirsiniz.
Hangi Uyku Tulumunu Kullanıyorum?
Benim uyku tulumu seçimi konusuna gelecek olursak, ben yaz kampları için Marmot’un Nanowave 55 modelini kullanıyorum. Konfor derecesi 15.6 derece, alt limiti 12.4 derece ve ekstreme sınırı 0.6 derece. Hafif ve küçük olması nedeniyle rahatlıkta taşınabiliyor.
Kış kampları için Marmot’un Trestles 15 uyku tulumunu kullanıyorum. Uyku tulumum kaz tüyü değil. Özellikle kaz tüyü olmamasını istedim. Kullanılan farklı bir teknoloji olan spirafil 120 dolgu, kütle/hacim oranı itibariyle kaz tüyüne en yakın ısı yalıtımını sağlıyor. Konfor sıcaklığı -2.6, alt limiti -8.9 ve ekstrem sınırı -27.2. Bu uyku tulumu kaz tüyü olmaması sebebiyle hacim olarak diğer kaz tüyü uyku tulumlarına göre biraz daha fazla yer kaplıyor. Ancak bisiklet seyahatimde de kullandığım bu uyku tulumunu taşırken herhangi bir zorluk yaşamadım. Zaten kaz tüyü olmaması benim için en önemli etkenlerden biri. Kışlık uyku tulumuma buradan göz atabilirsiniz.
Kışlık uyku tulumu seçerken dikkat edilecekleri okumak için. buraya tıklayın.
Güncel paylaşımlardan, seyahatlerden ve etkinliklerden anında haberdar olmak için beni Instagramdan takip etmeyi unutmayın! https://instagram.com/melkeontheroad
7 Yorum
Emre
7 Kasım 2018, 16:01Biri uyku tulumu almak istiyorsa bu yazıyı mutlaka okusun:) ben bu bilgilere ulaşmak için bir çok yerden araştırmalar yaptım, sadece bu yazı herşeyiyle tüm sorulara cevap veriyor, teşekkürler👍
CEVAPLAMelke@Emre
8 Kasım 2018, 11:39İşinize yaramasına çok sevindim. Alacağınız tulumu iyi günlerde kullanın 🙂
CEVAPLASuat Akbulut
1 Şubat 2019, 12:11Merhaba bi aksilik olmazsa katılmayı düşünüyorum benim cadirim ve şişme yatayım var kar üstünde hiç kullanmadım bu şişme yatağını sizce uygun olurmu yoksa yinede uyku tulumu kullanmalimiyim henüz uyku tulumu alamadım gerekirse sizden uyku tulumu temin edebiliyoruz herhalde ve sizdekilerde 3 mevsimmi suatakb@hotmail.com adresine yorumunuzu yazarsanız sevinirim
CEVAPLAMelke@Suat Akbulut
1 Şubat 2019, 12:15Merhaba, zannediyorum Doğaya Dönüş Kampı için soruyorsunuz. Şişme yatak kesinlikle önermiyoruz. Çünkü şişme yatak içinde izolasyon olmadığı için sizi soğuktan korumaz ve zaten sabaha kadar iner. Siz de kar üzerinde korunmasız yatmış olursunuz. Şişme yatak yerine köpük mat üzerine şişme mat kullanabilirsiniz. Ya da birden fazla köpük matı üst üste koyarak kullanabilirsiniz. Uyku tulumu mutlaka ama mutlaka olmalı. Konfor derecesi en az -5 olan bir uyku tulumu tercih etmenizi öneririz. Tesisten kiralanacak uyku tulumları kamp koşullarında kullanıma uygundur.
CEVAPLACan
27 Mart 2019, 20:23🙂
CEVAPLAFuat Yorulmaz
29 Eylül 2021, 20:17Kışlık uyku tulumu almak istiyorum kışın ekşi 35 derece çalışmayan otobüs,kamyon içinde yatacak.yaş 65 ,ve 105 kg hangisini önerirsiniz.alt üst ve derece farkları çelişkili geldi.Teşekur ederim bilgilerinizi bekliyorum
CEVAPLAMelke@Fuat Yorulmaz
30 Eylül 2021, 20:41Merhaba, tulumlar 3 sıcaklık değeri verir. Konfor, limit, extreme. Bu üç sıcaklık birbirinden farklıdır. (Ne anlama geldiklerini yazıda açıkladığım için tekrar yazmıyorum.) Alacağınız tulumun konfor derecesi önemli. Eğer hava sıcaklığı -35 derece olan bir yerde konaklanacaksa o halde konfor derecesinin de bu sıcaklıklarda olması gerekir. Tulumun markası ne olursa olsun KONFOR derecesi konaklanacak hava sıcaklığına uygun olmalı. Baktığınız tulumlara buna göre bakın. Bazı tulumlar tek bir derece veriyor ve o derece genelde extreme derecesi oluyor onları almamanızı tavsiye ederim.
CEVAPLA